دوربین گاما:
امروزه یکی از ابزارهای مهم در پزشکی هسته ای دوربین گاما است. این وسیله برای به تصویر کشیدن پرتو های گامای ساطع شده از عضو هدف به کار می رود. پس از آنکه در پخش پزشکی هسته ای بیمار را روی تخت خاص خود مستقر کردند رادیو ایزوتوپ را تجویز می کنند. رادیو اکتیویته در بافت هدف تجمع می کند بعضی از رادیو ایزوتوپ ها بافت هدفشان چند گانه است اینها در اسکن از کل بدن به کار میآیند. ولی به طور مثال رادیو ایزوتوپی  Dtpa TCدر ناحیه ی کلیه تجمع پیدا می کند. اگر از TC_Dmsa استفاده کنیم در ناحیه ی کبد تجمع می کند . ویژگی رادیو ایزوتوپ آن است که در هر جایی که متابولیسم بیشتر است تجمع بیشتر است . وقتی رادیو ایزوتوپ تجویز شد به سه شکل به بیمار داده می شود یا به درون رگ تزریق می کنند یا به صورت خوراکی است یا استنشاق.
درون بافت رادیو ایزوتوپ شروع به پرتودهی می کند و خود بافت منبع تابش پرتو می شود. و گاما با انرژی مناسب برای دتکتور ساطع می شود.

اجزای گاما : camera
تحتانی ترین قسمت collimator است که انواع مختلفی دارد: موازی , همگرا کننده, واگرا کننده, شکاف سوزنی یک صفحه دایره ای شکل است که یک مقطع از استوانه است و یک سری خطوط نازک کنار هم واقع شده است . collimator در دوربین گاما همانند grid در رادیو گرافی عمل می کند. کلیماتور در حذف پرتو های منحرف شده کومپتون کمک می کند . باید کلیماتور را به بافت نزدیک کنیم تا ضخامت هوا کم شود و پرتو های که به دوربین گاما می رسد بیشتر شود. تیغه های کلیماتور به پرتو هایی اجازه عبور می دهند که به موازات تیغه ها باشند . به این ترتیب noise تصویر کم می شود noise منشا واقعی ندارد و دقت تصویر را کم می کند. تیغه ها تعیین کننده میدان دید سیستم است. منطقه ی دید دوربین گاما را F.O.V می گویند. در نوع موازی تصویر با اندازه جسم یکسان است . در نوع همگرا کننده F.O.V از قطر بیشتر است ولی تصویر کوچکتر است و در تصویر نگاری از مناطق وسیع بدن بکار گرفته می شود. در واگرا کننده تصویر بزگتر از جسم است. و سر انجام شکاف سوزنی در تیروئید کار آمد است و بافت را با دقت زیادی بررسی می کند.

پشت کالیمتور دتکتور قرار دارد که یک کریستال سنتیلاتور است و از یدید سدیم یا یدید سزیم تشکیل شده است . این کریستال به رطوبت حساس است و دور تا دور آن را با یک لایه ی نازک پلاستیکی شفاف می پوشانند . کار این کریستال این است که پرتو های آبی بنفش یا u.v ساطع می کند . تعیین ضخامت کریستال بسیار مهم است چون توان تفکیک عرضی به این ضخامت بستگی دارد .اگر ضخامت زیاد باشد فوتون نور مرئی در خود ضخامت یدید سدیم جذب یا منحرف می شود . پشت کریستال P.M.T واقع است که نور مرئی را می گیرد و یک سیگنال قوی می فرستد . تعدادP.M.T در دستگاه های مختلف فرق می کند از 17 در دستگاه های ارزان قیمت و 99 در دستگاه های گران قیمت می باشد . هر چه تعداد P.M.T بیشتر باشد توان تفکیک بهتر است . P.M. T باید سطح مقطع شش ضلعی دا شته باشد چون باید کل کریستال را پوشش دهد. هر چه P.M.T بیشتر باشد می توانیم ضخامت کریستال را کمتر کنیم ولی دستگاه گران قیمت تر می شود.

فیلم های رادیو گرافی دارای ملیون ها کریستال می باشند توان تفکیک فوق العاده عالی است چون در مقایسه با دوربین گاما کریستال های زیاد تری دارند ولی ما در رادیو گرافی آناتومی را بررسی می کنیم ولی در پزشکی هسته ای فیزیولوژی هدف است . مثلا ما یک نا حیه از کبد را بررسی می کنیم و میبینیم پرتودهی زیاد تر از حد معمول است متوجه می شویم آن نقطه یا سرطان است یا عفونت چون متا بولیسم زیاد است و ارتفاع سیگنال زیاد است ولی جایی که مرده است P.M.T تحریک نمی شود. بعد از P.M.T سیگنال را پیش تقویت و بعد تقویت می کنیم.

پشت P.M.T از یک فیلتر استفاده می کنیم که P.H.A است. این وسیله سیگنال ها را بر حسب ارتفاع رده بندی می کند . و می توانیم برایش gain تعریف کنیم. ارتفاع های خیلی زیاد یا خیلی کم را حذف کنیم تا noise تصویرمان کم شود . بعد از P.H.A به A / D می فرستیم و وارد حافظه کامپیوتر می کنیم . حالا پردازش گر software را فعال می کنیم تا تصویر هر نقطه را در جای خودش تعریف کند.

تعداد data خیلی مهم است تا تعداد به حد مطلوبی نرسد تصویر تشکیل نمی شود. در سیستم های قدیمی و جدید اینکه چه مقدارdata برای تشکیل تصویر کفایت می کند سرعت تشکیل را مشخص می کنند . تصویر پردازش شده را می توانیم save کنیم و بعد روی فیلم پرینت کنیم. و n مدل فیلتر برای پردازش تصویر وجود دارد که با قلم نوری R.O.I انجام می گیرد فیلم را نقطه به نقطه و خط به خط بمباران می کنند و فیلم هم حساس به لیزر نئون هلیم است. و از پرینتر لیزری استفاده می کنیم که به آن imager می گویند این اطلاعات دو بعدی است. Head دوربین را می توانیم در زوایای مختلف بچر خانیم تا کل با فت را در جهت های مختلف ببنیم در انواع قدیمی تر بیمار را می چر خاندند. در اینجا کل بافت هدف را به تصویر می کشیم.

منبع : ماهنامه مهندسی پزشکی

دانشنامه مرجع مهندسی ایران

SMSM.IR

نوع مطلب : مهندسی پزشکی
نوشته شده در جمعه ۲۵ تیر ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |