رزینهای اپوكسی به عنوان رزینهای اپوكسید نیز شناخته میشوند. ویژگی شناسه این رزینها دارا بودن بیش از یك گروه epoxy-2 و 1 در ساختار مولكولی است. این گروه ممكن است در بدنه زنجیر باشد ولی معمولاَ در انتها قرار دارد.
در شرایط مناسب واكنش، گروه اپوكسی می تواند با اسیدها، ایندرید اسیدها، آامینها و الكل واكنش تراكمی به همراه جابجایی هیدروژن به گروه اتیلن اكسید، بدهد. این واكنشها امكان افزایش طول زنجیر یا شبكهای شدن را بدون آزاد كردن مولكولهای كوچك مانند آب فراهم میكند. بنابراین محصولات اپوكسی در مقایسه با اكثر رزینهای گرما سخت، جمع شدگی كمتری در اثر پخت نشان می دهند.

باید متذكر شد كه محدوده وسیعی از رزینهای اپوكسی و محصولات شبكهای شده متنوعی وجود دارد. ساختار شیمیایی رزینهای اپوكسی شامل دو بخش اپوكسی و غیر اپوكسی میباشد. بخش غیر اپوكسی ممكن است آلیفاتیك، سیلكوآلیفاتیك و یا هیدروكربن شدیداَ حلقوی باشد. در عمل محصول واكنش بیس- فنل A و اپی كلروهیدرین اغلب رزینهای اپوكسی متداول را تشكیل می دهند. این محصولات 80 تا 90% سهم بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

قبلا رزین اپوكسی تقریبا تنها به عنوان پوشش سطح استفاده می شد. قبل از جنگ جهانی دوم، بالا بودن هزینه های تولید بیس فنل A و اپی كلروهیدرین مانع از تجاری شدن كاربرد رزین اپوكسی شده بود. تلاشهای بعدی و ابداع روشهای تولید جدید، موجب پیدایش مقبولیت اقتصادی این رزینها شد. در حال حاضر نیمی از رزینهای تولید شده در كاربردهای روكش سطح استفاده میشوند. باقیمانده در صنایع الكتریكی و الكترونیك، هوا فضا و ساختمان و سایر كاربردها، استفاده میشوند. بر حسب تناژ، مصرف اپوكسی حدود یك دهم پلی استر میباشد.
اپوكسی گروههای عاملی فعال زیادی دارد و میتواند در حضور عوامل پخت وهاردنرها، یك ساختار شبكهای را تشكیل دهد.

خواص محصولات پخت شده اپوكسی بستگی دارد به:
- نوع اپوكسی
- نوع و مقدارهاردنر
- میزان شبكهای شدن
- طبیعت و حجم مواد افزودنی

در بازار عوامل پخت متنوعی با ویژگیهای طول عمر، انعطاف، پخت سریع و سمیت كم وجود دارند.
ساختار مولكولی و خواص رزین پخت شده، بستگی به طبیعت سیستم پخت دارد. اگر چه سیستمهای پخت مختلفی وجود دارد، ولی میتوان آنها را به دو گروه آمینها و انیدریدها تقسیم كرد.
رزینهای اپوكسی و عوامل پخت تنها اجزاء یك فرمولاسیون نیستند. برای برخی كاربردها، ممكن است اپوكسی اصلاح نشده دارای خواص نامطلوبی از قبیل ویسكوزیته بالا، گران قیمت بودن و مقاومت ضربه پایین در برخی كاربردهای ویژه باشد. بنابراین باید دراغلب موارد توسط موادی چون رقیق كننده، چقرمه كننده، فیلر و تقویت كننده همراه شود. انتخاب صحیح رزین، هاردنر و افزودنیها اجازه میدهد كه خواص مورد نظر تامین شود. این تنوع عامل عمده رشد پایه اپوكسیها در مدتهای طولانی است.

علاوه بر این ساختار متنوع، اپوكسیها دارای ویژگیهای ذیل نیز هستند:
- مقاومت شیمیایی عالی (بویژه در محیطهای قلیایی)
- چسبندگی خوب به مجموعهای از بسترهای مختلف
- استحكام كششی، فشاری و خمشی بسیار بالا
- پایین بودن جمع شدگیپخت
- پایداری ابعادی
- عایق عالی الكتریسیته
- دوام بالا در پیری و شرایط سخت محیطی
- قابلیت پخت در دماهای مختلف
- مقاومت خستگی ممتاز
- بی بو و بی مزه

رزینهای اپوكسی در كاربردهای مختلفی از قبیل پوشش سطح، چسب، روكش دهی، ابزار سازی و كامپوزیتها، استفاده می شوند.
چند لایه های رزین اپوكسی از اهمیت فوق العادهای در صنایع هواپیماسازی برخوردارند. بسیاری از قطعات ساختاری از جنس الیاف كربن و رزین اپوكسی جایگزین آلیاژهای فلزی مرسوم شده و نتایج مطلوبی نیز داشته اند. همچنین از این رزین به همراه الیاف آرامید، در ساخت موتور راكت و كپسولهای تحت فشار به روش رشته پیچی استفاده می شود.
علاوه بر آن رزینهای اپوكسی بطور وسیعی به همراه الیاف و ساختارهای لانه زنبوری برای ساخت ملخ هلی كوپتر استفاده میشود. رزینهای اپوكسی تقویت شده با الیاف كربن و آرامید در ساخت قایقهایی كه در آنها ضمن حفظ وزن، استفاده بیشتر از فضا در همان استحكام مورد نظر است، بجای پلی استر- شیشه استفاده می‌شوند.
همچنین كامپوزیتهای آرامید - اپوكسی برای جایگزین فولاد در كلاه خودهای جنگی استفاده می شوند.

منبع: Iran Composite Network

---

---